Plakat kubański

Plakat kubański zajmuje wyjątkowe miejsce w historii projektowania graficznego ze względu na unikalny styl i mocne, pełne ekspresji oddziaływanie. Plakaty kubańskie z lat 60. i 70. mają też wiele wspólnego z Polską Szkołą Plakatu. Miałam przyjemność rozmawiać z panem Luigino Bardellotto, dyrektorem fundacji Centro Studi Cartel Cubano/Bardellotto na temat jednej z największych kolekcji plakatów kubańskich na świecie zawierającej rzadkie, trudno dostępne egzemplarze. Mam nadzieję, że będzie możliwość pokazania tej imponującej kolekcji również w Polsce.

Reprezentujesz fundację ‘Centro Studi Cartel Cubano/Bardellotto’, która jest w posiadaniu unikalnego zbioru plakatów kubańskich. Powiedz co to za kolekcja i co się na nią składa.

Kolekcja Bardellotto to 2000 prac datowanych po 1959 roku, roku w którym zatriumfowała rewolucja kubańska. Pośród tych 2000 okazów, 1500 z nich można podzielić na następujące kategorie:
– Około 800 plakatów o tematyce kulturalnej (filmowe, teatralne itp.)
– Około 700 plakatów propagandowych (propaganda polityczna i/lub ukazanie solidarności z innymi państwami
– Ponad 300 szkiców do plakatów filmowych oraz prawie 200 layoutów przygotowanych do druku.

Jeśli chodzi o plakaty filmowe, w kolekcji znajduje się ponad 40 zestawów (tek) obejmujących szkic, layout do odbitek oraz plakat, które stanowią trzy naturalne kroki do przygotowania plakatu filmowego dla ICAIC (Cuban Institute of Cinematographic Art and Industry).

Jak długo powstawała ta kolekcja i w jaki sposób?

Zacząłem zbierać te plakaty w 2005 roku, odwiedziłem  Kubę ponad 20 razy od tamtej pory. W październiku 2015 r. założyłem CSCC – Centro Studi Cartel Cubano.

Większość plakatów to prześliczne vintage’owe egzemplarze z lat 60. i 70. Czym charakteryzują się plakaty kubańskie tego okresu i jak to się miało do sytuacji politycznej ówczesnej Kuby?

Większość plakatów pochodzi z połowy lat 60. oraz późnych lat 70., które nazywa się ‘el periodo de oro de la grafica cubana’ (złotymi latami grafiki kubańskiej). Po rewolucji zbrojnej, Kuba przeszła także rewolucję w projektowaniu graficznym. Przed 1959 rokiem wszelkie grafiki tworzone na wyspach karaibskich pochodziły od studiów graficznych z Ameryki Północnej lub też pozostawały pod jej wpływem kulturowym i stylistycznym. Dopiero w połowie lat 60. plakaty kubańskie nabierają unikalnego stylu. Do najważniejszych plakatów tego okresu można zaliczyć plakaty filmowe ICAIC, drukowane techniką sitodruku. W drugiej połowie lat 60. mamy też plakaty OSPAAAL (Organizacja solidarności z ludnością Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej), które są wyrazem społecznej i politycznej sytuacji na tych trzech kontynentach. 

W plakatach kubańskich widzę dużo podobieństw stylistycznych z Polską Szkołą Plakatu. Powiedz coś o tych związkach.

Po 1962 roku Kuba dołączyła do bloku państw socjalistycznych. Wielu młodych artystów kubańskich wyjechało studiować w innych państwach tego bloku, w tym także do Polski. Mogę przywołać jako przykład Hectora Villaverde (obecnie mieszkającego w Hawanie), który we wczesnych latach 60. studiował przez trzy lata w Warszawie w pracowni mistrza  Henryka Tomaszewskiego…

Plakaty, o których mowa były prezentowane już w kilku prestiżowych miejscach. Gdzie konkretnie?

Głównymi wystawami były Mira Cuba! The art of Cuban Poster w Galerii PARCO w Pordenone, we Włoszech w 2013 roku, Hecho in Cuba / National Cinema Museum – Mole Antonelliana, Turyn, Włochy w 2016 oraz Cuban Poster Art – De Baile – Amsterdam – Netherland 2016.

Wybierz proszę jeden, przykładowy plakat z kolekcji (który szczególnie lubisz lub uważasz, za szczególnie ciekawy) i spróbuj go jak najdokładniej opisać.

Oto opis plakatu Antonia Perez Niko, autora najbardziej znanych plakatów Hasta la victoria siempre, poświęconych Che Guevarze:

Plakat został opublikowany w 1968 roku. Projekt powstał w 1967 na wieść o śmierci Che Guevary. Powstał za pomocą techniki niestosowanej wcześniej na Kubie. Plakat operuje wysokim kontrastem na pomarańczowym tle, wykorzystując znane zdjęcie Alberto Kordy, i przyjął swoją ostateczną formę za sprawą kliszy Kodaka. Plakat nie został zaakceptowany w czasie, w którym został zaprojektowany. Dopiero w styczniu kolejnego roku, podczas świętowania triumfu rewolucji projekt ten został wykorzystany, głównie dzięki naciskom Dyrektor Departamentu Propagandy, Marii Angelic’y Alvarez. I to właśnie dzięki temu zainteresowaniu i dedykacji osób odpowiedzialnych za publikację plakatu, zachował on swoje żywe, ostre kolory (czarny i czerwono-pomarańczowy). Powstało bardzo wiele odniesień do tego plakatu i stał się on symbolem grafiki kubańskiej. Pierwotnie był drukowany techniką offsetową i druk był bardzo słabej jakości, ale później drukowano go techniką sitodruku.

Dziękuję za rozmowę.

cartelcubano.org

Serdeczne podziękowania dla Marco Citron’a za pomoc w przygotowaniu wywiadu i udostepnienie materiałów.

Tlumaczenie: Karolina Kłos